بهره‌گیری از سرمایه اجتماعی در جهت امنیت و احیای بافت فرسوده

زمینه و هدف: بافت‌های قدیمی اکثر شهرها به مرور زمان و در اثر تحولات جدید، عملکرد گذشته خود را از دست داده و رفته‌رفته رو به اضمحلال گذارده و امروزه به عنوان بزرگ‌ترین معضل و عدم امنیت در شهرها مطرح هستند. یکی از لوازم برنامه‌ریزی در دنیای جدید، توجه به مشارکت فعال و اثربخش افراد جامعه، در تمام ابعاد مختلف توسعه است. به نظر می‌رسد که مشارکت، پدیده پیچیده‌ای است که به تعداد زیادی از متغیرهای سرمایه اجتماعی وابسته می‌باشد. هدف مقاله حاضر، با مطالعه موردی محله شاطرآباد کرمانشاه، در پی آن است تا راهکارهایی به منظور بهره‌گیری از سرمایه‌های اجتماعی در جهت احیا و امنیت بافت قدیمی محله، ارائه دهد. روش‌شناسی: این مقاله از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده‌ها از پیمایش‌های میدانی پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان داد که بین دو متغیر اصلی مطرح شده در سؤالات تحقیق، رابطه معنادار و مستقیم برقرار است و توجه به ظرفیت‌ها و سرمایه‌های اجتماعی- فرهنگی موجود در محله و ارتقای آن‌ها، می‌تواند در تسریع روند نوسازی محله و پایدار ساختن آن مؤثر باشد. نتیجه‌گیری: در بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، «آگاهی و توجه» بیشترین همبستگی را با تمایل به مشارکت در نوسازی محله نشان می‌دهد. همچنین آزمون سؤالات نشان داد که بین سرمایه اجتماعی ساکنان محله و هویت امنیتی و فرهنگی محله رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این رابطه نشان می‌دهد که با افزایش سرمایه اجتماعی، می‌توان انتظار داشت که تمایل به ارتقای امنیت و حفظ هویت فرهنگی محله، افزایش یابد. هویت فرهنگی در رویکردهای نوین برنامه‌ریزی، به‌عنوان یک عامل و محرک توسعه پایدار مطرح است. با توجه به این‌رویکرد، نگاه به محله شاطرآباد به عنوان یک مرکز قدیمی در بافت مرکزی شهر کرمانشاه است که دارای اهمیت امنیت عمومی و فرهنگی بوده و به مثابه ثروتی بالقوه در اقتصاد شهری، اهمیت و توجهی مضاعف می‌یابد.